Phỏng vấn Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng về di dân tại Việt Nam

Di dân là một hiện tượng toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Sau đây chúng tôi xin gởi đến quý vị cuộc phỏng vấn về vấn đề di dân với Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng, chủ tịch Uỷ ban Mục vụ Di dân, trực thuộc HĐGMVN, do Lm. Văn Yên, SJ thực hiện.

1. Di dân ngày càng trở nên điều bình thường vì nhu cầu cuộc sống và công ăn việc làm, xin Đức Cha cho biết Giáo Hội Việt Nam đang dấn thân thế nào cho hiện tượng xã hội này?

Về việc Giáo Hội Việt Nam đang dấn thân thế nào cho Mục vụ Di dân, tôi xin nói 2 điểm :

1- Trước hết, về Tổ chức Mục vụ Di dân:

Từ sau năm 2000, làn sóng di dân nội địa của Việt Nam tăng lên rất nhiều.

Năm 2007, Ủy ban Mục vụ Di Dân đã được thành lập với 3 công việc :

(1) Mục vụ di dân nội địa;

(2) Mục Vụ Di Dân cho người Việt ra nước ngoài làm việc;

(3) Mục Vụ Di Dân cho người nước ngoài tại VN.

Nhiệm kỳ 2007-2013 : Đức Hồng Y G.B. Phạm Minh Mẫn là chủ tịch

Nhiệm kỳ 2013-2016:  Đức Tổng Giuse Nguyễn Chí Linh là chủ tịch

Nhiệm kỳ 2016-2019:  Đức Cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng là chủ tịch

Hiện nay, Ủy Ban Mục Vụ Di Dân tiếp tục :

– hoàn thành Văn bản Hướng dẫn Mục vụ Di dân để HĐGMVN phê chuẩn chính thức sau 2 năm thử nghiệm vào tháng 10/2019 sắp tới;

– hoàn thiện cơ cấu tổ chức MV Di Dân;

– tái cơ cấu trang web Mục vụ Di Dân;

2- Thứ hai về Những sinh hoạt của UB Di Dân

Ủy Ban Mục Vụ Di Dân đang cố gắng tìm ra nhiều phương cách thích hợp chăm lo đời sống cho người di dân, với 2 điểm:    

(1) Trước hết về Mục vụ tôn giáo

– Tổ chức các buổi đọc kinh tối tại các phòng trọ theo khu vực.

– Hằng năm tổ chức Lễ Bổn Mạng, Tĩnh tâm Mùa Vọng và Mùa Chay.

– Các khoá Giáo Lý Hôn Nhân và Dự Tòng.

– Các buổi học hỏi về đời sống đức tin, về văn kiện Hướng dẫn Mục vụ Di Dân.

– Cuối cùng, Tư vấn đời sống thiêng liêng cho các bạn trẻ di dân gặp khó khăn.

(2) Kế đến về Mục vụ bác ái xã hội

– Các khoá học kỹ năng sống; các lớp tư vấn tâm lý, hướng nghiệp.

– Các khoá học về phòng chống lạm dụng tình dục nơi các phòng trọ.

– Các trại hè cấp liên xứ vào các dịp lễ lớn.

– Các buổi gặp gỡ đồng hương di dân theo từng miền hằng năm.

– Phòng khám chữa bệnh miễn phí; cung cấp nước sạch; các lớp học miễn phí cho con em di dân nghèo.

2. Văn kiện hướng dẫn mục vụ di dân đã được hoàn thành và công bố năm 2017, xin Đức Cha cho việc triển khai và thực hiện Văn kiện này như thế nào? Và nếu đã có những lượng giá sơ bộ, xin Đức Cha cho biết kết quả thế nào và điều gì cần chỉnh điều nếu có?

(1) Trước hết Tóm tắt vài nét hình thành Văn kiện Hướng dẫn mục vụ di dân

Tháng 10.2015, hình thành Bản dự thảo 1.

Tháng 08.2016, hình thành Bản dự thảo 2.  

Tháng 10/2017, Bản dự thảo 3 đã hoàn thành, được HĐGMVN phê duyệt, cho phép áp dụng thử nghiệm 2 năm.

(2) Thứ hai, Về lượng giá sơ bộ:

Trước hết, Văn bản Hướng Dẫn Mục Vụ Di Dân đã được gởi tới cho các linh mục của 26 giáo phận. Đồng thời văn bản này cũng được phổ biến trên trang web của UBMVDD.

Sau đó, Ban MVDD các giáo phận cũng đã gởi những ý kiến đóng góp về việc áp dụng văn bản Hướng dẫn Mục vụ Di Dân.

Tiếp đến, UB Di Dân đã nhờ Phó Giáo sư-Tiến sĩ Nguyễn Đức Lộc thuộc Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Sàigòn cùng Nhóm nghiên cứu đời sống xã hội (Social Life) thiết kế một ứng dụng (apps) trên smartphone để thực hiện khảo sát thực trạng di dân tại Sài Gòn.

Ứng dụng này liên kết với trang web ican.com.vn, nơi cung cấp thông tin về sức khỏe, giáo dục, an sinh xã hội, các tổ chức hỗ trợ, tư vấn pháp luật…

Cuối cùng, dự kiến vào dịp Hội nghị Di Dân Toàn Quốc sẽ tổ chức vào tháng 5/2019 sắp tới, UB Di Dân sẽ lắng nghe ý kiến đóng góp một lần nữa của các linh mục, dòng tu đặc trách di dân, để hình thành văn bản Hướng dẫn Mục Vụ Di Dân hoàn chỉnh sau 2 năm thử nghiệm, và sẽ trình HĐGMVN phê duyệt chính thức vào tháng 10/2019 sắp tới.

3. Đây là một vấn đề lớn không dễ để có một sự hợp tác đồng bộ, với tư cách Chủ tịch Ủy ban Mục vụ Di dân thuộc HĐGM, xin Đức Cha cho biết về những bước cụ thể đã làm được mang tính cộng tác liên giáo phận giữa các bên: Đại diện Giáo hội nơi đi và nơi đến cùng với sự hợp tác của chính đương sự di dân, và có thể có bên dân sự nữa?

Mục vụ Di dân là một vấn đề lớn đòi có một sự hợp tác đồng bộ về nhiều mặt. Ở đây, tôi xin nói 2 điểm :

a) Điểm thứ nhất, ở cấp HĐGM, hình thành chương trình “Ca-Di-Truyền” (nghĩa là phối hợp ba Ủy ban: Caritas, Di Dân và Truyền Giáo). Ba Giám Mục chủ tịch của các ban Ủy Ban này (Đức cha Tôma Vũ Đình Hiệu, UB Caritas; Đức cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng, UB Di Dân; và Đức cha Alphonsô Nguyễn Hữu Long, UB Truyền giáo) đã gặp gỡ và thống nhất liên kết để thực hiện việc Loan Báo Tin Mừng.

b) Tiếp đến, Mục vụ Di dân bao gồm 2 khía cạnh lớn: là khía cạnh tôn giáo và khía cạnh xã hội. Tại VN, Mục vụ Di dân chỉ tập trung được nhiều vào khía cạnh tôn giáo (lo cho đời sống thiêng liêng, bí tích, đạo đức…); còn khía cạnh xã hội, như công đoàn, công ăn việc làm, những an toàn xã hội… hoàn toàn thuộc về Nhà Nước. Về khía cạnh xã hội, Giáo Hội chỉ lo được một việc là “bác ái từ thiện” qua Ban Caritas.

Hiện nay, Mục vụ Di dân tại VN cũng đang cố gắng thực hiện 4 công việc do Đức Thánh Cha Phanxicô đề xuất để lo cho di dân, đó là: “đón tiếp – bảo vệ – phát triển – hội nhập”.

4. Một cách cụ thể tại Tổng giáo phận Sài Gòn, xin Đức Cha cho biết về ưu tư và kỳ vọng của Đức Cha cho đời sống đức tin của người di dân. Thách đố lớn nhất về phương diện mục vụ là gì?

Hiện nay, Sài Gòn có 8 triệu cư dân, trong đó có 700 ngàn người Công giáo. Ngoài ra có thêm 5 triệu di dân nội địa từ các thành phố khác đến Sàigòn để sinh sống, làm việc và học tập. Trong số 5 triệu di dân này, có hơn 300 ngàn di dân Công giáo. Như vậy, Sàigòn có 13 triệu dân, trong đó có hơn 1 triệu Công giáo, chiếm 7,6%.

Để đón tiếp hơn 5 triệu di dân nhập cư này, Thành phố đang được mở rộng ra bốn hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. Riêng về Giáo phận, để đón tiếp 300 ngàn di dân Công giáo, Giáo phận Sàigòn dự tính thành lập 50 giáo điểm, mỗi giáo điểm sẽ đón tiếp khoảng 6.000 di dân Công giáo.

Hiện nay, sau 3 năm, Giáo phận đã mua được 22 miếng đất, để thành lập 22 giáo điểm (trong tương lai sẽ trở thành những giáo xứ).

Ngoài ra, thách đố lớn nhất về phương diện mục vụ là “có nhân sự và đào tạo nhân sự” và việc phối hợp giữa các thành phần trong giáo phận (linh mục, tu sĩ, giáo dân) để chăm lo cho anh chị em di dân.

5. Hiện nay có rất nhiều lao động trẻ đi nước ngoài để học hành và mưu sinh, Ủy ban Mục vụ Di dân và các vị chủ chăn có thể đồng hành với các tín hữu xa quê này thế nào?

– UBMVDD VN cũng đã liên hệ với UB Di Dân của HĐGM các nước như Hàn Quốc, Nhật, Malaysia, Đài Loan, Campuchia, Thái Lan…, nơi có các di dân VN đến làm việc và học tập. Mục đích liên hệ giữa UB Di Dân giữa 2 nước là giúp các anh chị em di dân VN được ổn định và hội nhập vào GH nơi đến.

– Đại hội Di Dân VN Toàn Quốc vừa qua vào tháng 9/2018 tại Sàigòn, cũng đã mời đại diện của UB Di Dân Nhật Bản, Hàn Quốc, Phi Luật Tân, Pháp, Đức, Ý, và đại diện nhóm ngôn ngữ tiếng Anh bao gồm các nước khác… đến tham dự. Trong đại hội này, dựa trên nền tảng của văn kiện Hướng dẫn Mục vụ Di dân, mọi người đã bàn thảo và chia sẻ những kinh nghiệm trong việc giúp đỡ anh chị em di dân.

– Hằng năm, UB Di Dân cũng gửi các linh mục vào Mùa Vọng-Giáng Sinh, Mùa Chay-Phục Sinh, đến các cộng đoàn di dân VN tại hải ngoại, để thăm viếng, tư vấn, dâng lễ, giải tội.

Về việc kết hôn với người nước ngoài, đang được UB Di Dân quan tâm giúp đỡ; đặc biệt với sự hỗ trợ của các Tu sĩ VN có cộng đoàn ở quốc gia nơi đến, các tu sĩ giúp việc tư vấn, dạy giáo lý…

– Cuối cùng, UB Di Dân đang cố gắng thành lập những Văn phòng Di Dân tại các nước với sự đồng ý và thống nhất của UB Di Dân 2 nước. Ví dụ, hiện nay đang hình thành Văn phòng Di Dân VN tại Tokyo (Nhật Bản).

6. Nếu được, xin Đức Cha cho biết kế hoạch lâu dài mang tính chiến lược hay viễn cảnh của Uỷ ban Mục vụ Di dân?

Về kế hoạch lâu dài mang tính chiến lược hay viễn cảnh của Uỷ ban Mục vụ Di dân, có thể tóm gọn trong 3 điểm chính:

(1) Trước hết về thông tin

– Điều quan trọng nhất là phải biết được thực trạng di dân nhằm có những kế hoạch mục vụ thích ứng (như nơi ăn ở, làm việc, nhu cầu…).

– Bên cạnh đó, anh chị em di dân cũng cần biết những thông tin tôn giáo và xã hội ở nơi đến nhằm giúp họ dễ dàng ổn định và hội nhập cuộc sống.

– Trang web mucvudidan.com của UBMVDD cần cập nhật liên tục để cung cấp những thông tin chính xác và cần thiết.

(2) Tiếp đến, Đào tạo nhân sự

Cần có những nhân sự được đào tạo để làm việc tại Văn phòng Di Dân tại VN thuộc cấp giáo phận, cấp HĐGM, và tại Văn phòng Di Dân hải ngoại.

(3) Cuối cùng, phối hợp để phục vụ mỗi ngày tốt hơn

a) Trước hết, Tại Việt Nam:

– Cấp HĐGMVN, phối hợp chương trình “Ca-Di-Truyền” của 3 ủy ban Caritas, Di dân và Truyền giáo.

– Cấp giáo phận, phối hợp giữa Ban MV Di dân và các Dòng tu, các giáo xứ, các đoàn thể tông đồ giáo dân.

b) Tiếp đến, Tại hải ngoại:

Phối hợp 2 UB Di Dân thuộc HĐGM của 2 quốc gia: cần có những người đại diện chính thức của 2 quốc gia, nhằm giúp những anh chị em di dân hội nhập vào môi trường GH nơi đến, hướng đến 4 mục tiêu: “đón tiếp – bảo vệ – phát triển – hội nhập”.

Chúng con xin chân thành cảm ơn Đức Cha!