Giáo Phận Hà Tĩnh – Hành Trình Ân Phúc

GIÁO PHẬN HÀ TĨNH – HÀNH TRÌNH ÂN PHÚC

GPHT (21.4.2023) – Nhân dịp Giáo phận Hà Tĩnh hân hoan chào đón Đức Tân Giám Mục Chính Tòa Louis Nguyễn Anh Tuấn, sau quyết định bổ nhiệm của Đức Thánh Cha Phanxicô, chúng con xin kính mời quý vị cùng tìm hiểu đôi nét về Giáo phận Hà Tĩnh sau “chặng hành trình ân phúc” đã qua.

Hà Tĩnh là Giáo phận trẻ nhất trong số 27 giáo phận của Giáo Hội Công giáo Việt Nam. Được tách ra từ Giáo phận Vinh, nên Giáo phận Hà Tĩnh có chung bề dày lịch sử và cùng sẻ chia những gia sản đức tin cùng với Giáo phận mẹ, vượt qua biết bao thăng trầm của thời cuộc để không ngừng trổ sinh hoa trái…

1. Hạt giống Tin Mừng đầu tiên được gieo vãi

Hạt giống Tin Mừng được gieo vào mảnh đất Nghệ – Tĩnh – Bình từ rất sớm. Ngược dòng lịch sử, vào cuối tháng 3 năm 1629, hai thừa sai dòng Tên là linh mục Alexandre de Rhodes (Đắc Lộ) và linh mục Pedro Marquez bị chúa Trịnh Tráng trục xuất khỏi Đàng Ngoài. Trên đường  bị dẫn độ vào Quảng Bình để tìm phương tiện trở về Macao, các ngài đã tận dụng thời gian để giảng Đạo Chúa, đặc biệt là những lần dừng chân tại các vùng cửa biển như: Cửa Chúa, nay gọi là Cửa Cờn (Quỳnh Lưu, Nghệ An), Cửa Rùm hay Cửa Rum, nay gọi là Cửa Hội (Nghi Lộc, Nghệ An), Cửa Sót (Lộc Hà, Hà Tĩnh), Cửa Gianh (Quảng Trạch, Quảng Bình). Chính nhờ những nỗ lực tuyệt vời đó, hạt giống Tin Mừng đã sớm được gieo vãi và trổ sinh tại mảnh đất Nghệ – Tĩnh – Bình cho tới ngày nay.

2. Giữa lòng mẹ Giáo phận Vinh

Sau 30 năm hạt giống Tin Mừng được gieo vào mảnh đất Nghệ – Tĩnh – Bình, đến ngày 09/9/1659, qua Sắc chỉ Super Cathedram, Đức Thánh Cha Alexandre VII đã thiết lập hai Giáo phận Tông tòa đầu tiên của Giáo hội Việt Nam là Giáo phận Đàng Trong và Giáo phận Đàng Ngoài. Đến năm 1679, Tòa Thánh lại quyết định chia giáo phận Đàng Ngoài thành hai giáo phận: Đông Đàng Ngoài và Tây Đàng Ngoài.

Đến năm 1846, Giáo phận Tây Đàng Ngoài lại được chia tách thành hai: giáo phận Tây Đàng Ngoài và giáo phận Nam Đàng Ngoài. Đến cuối năm 1924, khi các giáo phận tại Việt Nam được đổi tên theo địa bàn hành chính, Giáo phận Nam Đàng Ngoài được đổi thành Giáo phận Vĩnh, về sau được gọi là Giáo phận Vinh như ngày nay. Vào năm 2006, địa hạt Giáo phận Vinh được mở rộng khi tiếp nhận thêm các giáo xứ ở khu vực Nam Quảng Bình, phần hữu ngạn Sông Gianh – Sông Son từ Tổng Giáo phận Huế.

Sau hơn 170 năm hình thành và phát triển trong tình thương và sự quan phòng nhiệm mầu của Thiên Chúa, Giáo phận Vinh không ngừng lớn mạnh với số giáo xứ và giáo dân ngày một đông. Nếu khi mới thành lập Giáo phận chỉ có 18 giáo xứ với 66.350 giáo dân, thì đến cuối năm 2018, số giáo dân đã lên tới 523.000 người với 182 giáo xứ và hơn 750 nhà thờ. Về địa lý, giáo phận có địa giới trải dài trên 3 tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Bình với tổng diện tích lên tới 30.590 km².

Với số tín hữu đông đảo cùng địa bàn rộng lớn như thế, việc mục vụ tại Giáo phận Vinh gặp nhiều khó khăn. Bởi thế, từ nhiều năm trước, việc chia tách Giáo phận đã là định hướng và nguyện vọng của các vị Chủ chăn cùng mọi thành phần Dân Chúa.

3. Giáo phận Hà Tĩnh được khai sinh

Sự ra đời của Giáo phận Hà Tĩnh là một tiến trình đã được thai nghén qua nhiều năm tháng. Thật vậy, Bề Trên giáo phận Vinh qua nhiều giai đoạn đã chuẩn bị cho việc thành lập tân Giáo phận. Năm 1994, Đức cha Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp đã đệ trình Tòa Thánh xin chia tách giáo phận. Tiếp đó, năm 2009, Đức cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên tiếp tục nhắc lại thỉnh nguyện này của vị tiền nhiệm với Tòa Thánh. Chung một tâm nguyện, Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp tiếp tục đệ trình xin chia tách Giáo phận Vinh.

Sau những năm tháng hy vọng và chờ đợi của các tín hữu, ngày 22/12/2018, Đức Thánh Cha Phanxicô đã ban Tông sắc thành lập Giáo phận Hà Tĩnh, đồng thời bổ nhiệm Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp, nguyên Giám mục Giáo phận Vinh, làm giám mục chính tòa tiên khởi Giáo phận Hà Tĩnh. Tại thời điểm này, tân Giáo phận Hà Tĩnh có 10 giáo hạt, 118 giáo xứ và chuẩn giáo xứ, 135 linh mục, 46 chủng sinh, 39 sở dòng hoặc nhóm tu sĩ, và 278.559 tín hữu.

Thánh lễ tạ ơn, công bố quyết định thành lập Giáo phận Hà tĩnh và khai mạc sứ vụ của Đức cha Phaolô được cử hành trọng thể ngày 11/2/2019, tại nhà thờ chính tòa Văn Hạnh, trong niềm hân hoan của mọi thành phần Dân Chúa.

Sau hơn 2 năm đặt nền móng xây dựng giáo phận, ngày 19 tháng 03 năm 2021, Đức Thánh Cha Phanxicô đã chấp thuận đơn từ nhiệm của Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp với lý do tuổi tác theo Giáo Luật; đồng thời bổ nhiệm Đức cha Louis Nguyễn Anh Tuấn, Giám mục Phụ tá Tổng Giáo phận Sài Gòn, làm Giám quản Tông tòa Giáo phận Hà Tĩnh.

Và sau hai năm làm Giám quản Tông Tòa, vào ngày 25 tháng 3 năm 2023, Đức cha Louis Nguyễn Anh Tuấn được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm làm Giám mục Chính tòa Giáo phận Hà Tĩnh. Thánh lễ tạ ơn và nhận sứ vụ Giám mục chính tòa của Đức cha Louis được cử hành tại nhà thờ chính tòa Văn Hạnh sáng ngày 22/4/2023.

4. Giáo Phận Hà Tĩnh Hôm Nay

Địa bàn Giáo phận Hà Tĩnh nằm trọn trong 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, có tổng diện tích 14.107 km2. Khoảng 80% vùng đất của Giáo phận là đồi núi, đồng thời có những dãy núi cắt ngang khiến cho giao thông gặp nhiều khó khăn, vì thế người dân định cư chủ yếu ở vùng đồng bằng ven biển và trung du.

Mặt khác, đây là dải đất khô cằn, điều kiện khí hậu khắc nghiệt với mùa đông rét đậm, mùa hè nóng bức, thiên tai lũ lụt xảy ra khá thường xuyên. Bởi được tôi luyện trong điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu khắc nghiệt như thế, con người nơi đây trở nên kiên cường và mạnh mẽ, không chỉ trong cuộc sống nhưng còn cả trên bình diện đức tin.

Theo thống kê cuối năm 2022, Giáo phận Hà Tĩnh có 287.063 tín hữu, tương ứng khoảng 11,89 % tổng dân số hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, với 128 giáo xứ và chuẩn giáo xứ, phân bố trong 13 giáo hạt, theo đó:

– Tỉnh Hà Tĩnh có 8 giáo hạt, 78 giáo xứ, với 172.496 giáo dân, chiếm 11,67% dân số toàn tỉnh, và tương ứng với 60 % tổng giáo dân toàn Giáo phận.

– Tỉnh Quảng Bình có 5 giáo hạt, 50 giáo xứ, với 114.567 giáo dân, chiếm 12,23% dân số toàn tỉnh, và tương ứng với 40 % tổng giáo dân toàn Giáo phận.

Với số người chưa nhận biết Chúa vẫn còn chiếm đa số, đây vừa là cơ hội nhưng cũng vừa là thách thức không nhỏ cho công cuộc Loan báo Tin Mừng của Giáo phận.

Giáo phận Hà Tĩnh hiện có 168 linh mục, trong đó 133 linh mục triều và 35 linh mục thuộc các Dòng tu đang phục vụ tại các giáo xứ và cộng đoàn trong Giáo phận. Bên cạnh đó, Giáo phận hiện có 9 phó tế, 69 Đại Chủng sinh đang tu học tại Đại Chủng viện Thánh Phanxicô Xaviê, 2 đại chủng sinh đang tu học tại Pháp và 31 Tiền Chủng sinh đang tu học tại Tiền Chủng viện Thánh Gioan Phaolô II. Ngoài ra còn có rất nhiều anh chị em đang theo đuổi ơn gọi tu trì trong các giáo phận và các dòng tu. Trong Giáo phận hiện cũng đang có sự hiện diện và hoạt động của 22 dòng tu, hiệp hội và tu hội với 425 tu sĩ nam nữ.

Giáo phận Hà Tĩnh hiện có 17 Ban Mục vụ, gồm: Ban Giáo lý Đức tin; Ban Bác ái – Xã hội; Ban Phụng vụ; Ban Thánh nhạc; Ban Loan báo Tin mừng; Ban Công lý và Hòa bình; Ban Giáo dân và Gia đình; Ban Giới trẻ và Thiếu nhi; Ban Mục vụ Di dân; Ban Mục vụ Doanh nhân; Ban Mục vụ Giới chức; Ban Mục vụ Ơn gọi; Ban Truyền thông; Ban Tu sỹ; Ban Giáo dục Kitô giáo; Ban Văn hóa – Thể thao; Ban Quy hoạch – Dự án.

Từ ngày thành lập đến nay, Tòa giám mục đang phải hoạt động tại cơ sở tạm trong khuôn viên giáo xứ chính tòa; và hiện đang từng bước tiến hành xây dựng cơ sở chính thức trên phần đất mới vừa được cấp phép.

Chặng đường lịch sử đã qua của giáo phận Hà Tĩnh là chặng đường nhiều sóng gió nhưng đầy ân sủng. Nhờ ơn Chúa quan phòng, qua sự bảo trợ của Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa, Bổn mạng, Giáo phận Hà Tĩnh đang từng bước chuyển mình, phát triển, sánh bước cùng các Giáo Phận khác, tiếp nối tiền nhân xây dựng cơ đồ, truyền rao đạo Chúa cho con người trên dải đất Miền Trung đầy khắc nghiệt nhưng giàu nghĩa tình.

Ban Truyền Thông Gp. Hà Tĩnh